Wrzawy: 750 lat parafii.

Parafia Najświętszej Maryi Panny Królowej Polski we Wrzawach obchodzi w tym 750 lecie istnienia. Jubileuszowe uroczystości odbędą się w najbliższą niedzielę (8 sierpnia).

– Zainauguruje je o godzinie 10.00 odczyt poświęcony historii parafii – mówi sołtys Wrzaw Ryszard Fyda.

W godzinach popołudniowych odbędzie się spotkanie integracyjne mieszkańców Wrzaw i przyjaciół parafii, podczas którego m.in. zostaną uhonorowani najstarsi stażem małżonkowie parafii oraz najstarszy żyjący ochrzczony parafianin.

Podczas wydarzenia będzie dostępny okolicznościowy album ‚Jubileusz 750-lecia parafii Wrzawy’. Opracowaniem treści albumu oraz jego zdjęć zajęli się Waldemar Prarat i Małgorzata Jonaszek-Dul. Ich praca jest darem dla parafii.

Album został wydany przez Gminny Ośrodek Kultury przy wsparciu finansowym gminy Gorzyce oraz Starostwa Powiatowego w Tarnobrzegu.

(Dominik Siatrak)

Jubileusz 750-lecia parafii w Kotuszowie (8 sierpnia)

Główne obchody jubileuszu 750-lecia parafii we Wrzawach odbędą się 8 sierpnia. Tego dnia o godz. 11 bp Krzysztof Nitkiewicz odprawi uroczystą Mszę św. Poprzedzi ją odczyt dokumentu pt. „Historyja parafii Wrzawy, czyli kiedy mieszkańcy doliny Wisły i Sanu, Bogu swe serce oddali”. W godzinach popołudniowych odbędzie się spotkanie integracyjne mieszkańców Wrzaw i przyjaciół parafii, podczas którego m.in. zostaną uhonorowani najstarsi stażem małżonkowie parafii oraz najstarszy żyjący ochrzczony parafianin.

Historia parafii

Dokładna data powstania parafii Wrzawy nie była znana do połowy XX w., kiedy to tarnobrzeski regionalista major Józef Rawski odnalazł odpowiedni zapis w aktach wizytacji dekanatu miechocińskiego z 1793 r. Wcześniej wiadomo było jedynie, iż utworzona została przed 1325 r., kiedy to znalazła się w wykazie parafii diecezji krakowskiej odprowadzających papieżowi świętopietrze. Wizytator spisując najważniejsze informacje o tej placówce zapisał, iż jej erekcja miała miejsce w 1271 r.

Hipotezę XIII-wiecznego pochodzenia parafii Wrzawy potwierdzają także tzw. „patrocinia”, czyli wezwania świątyń. Te nadane miejscowemu kościołowi – św. Wawrzyńca, św. Stanisława b.m., św. Katarzyny Aleksandryjskiej – mają charakter typowy dla wspomnianego wieku. Poza tym miejscowość została wymieniona w dokumencie starosty krakowskiego i sandomierskiego Thassa z Vissinburga z 1294 r. Nazywano ją wówczas „Wreuici”. Od 1468 r. funkcjonuje obecna nazwa Wrzawy, co oznacza miejsce, gdzie woda wrze, kotłuje się, tworząc wiry i odmęty.

W epoce nowożytnej

Wiele problemów parafii we Wrzawach w czasach nowożytnych nastręczało właściwe utrzymanie kościoła i jego otoczenia. Wizytujący świątynię w 1637 r. biskup krakowski Jakub Zadzik pisał o śladach zatopień wodnych, które sięgały nawet ołtarza głównego. Na zakończenie swojego protokołu wizytacyjnego stwierdził krótko: „Dom Pański zniszczony”. Z tej racji w połowie XVII w. przeprowadzono gruntowną restaurację kościoła, prawdopodobnie polegającą na wzniesieniu nowej budowli na starych fundamentach. Nowa świątynia była obiektem drewnianym w kształcie krzyża, pokrytym gontem. Dla zabezpieczenia przed kolejnymi powodziami od dołu zabezpieczono ją kłodami. Rozwiązanie to jednak nie przyniosło pożądanych rezultatów, ponieważ już w XVIII w. pisano o zgniłych belkach i spojeniach, które zagrażały bezpieczeństwu wiernych.

Okres niewoli narodowej

Cechą szczególną tego okresu to wiele bolesnych wydarzeń dla parafii. Najbardziej znanym epizodem tamtych czasów była bitwa pomiędzy wojskami Księstwa Warszawskiego pod dowództwem księcia Józefa Poniatowskiego a korpusem austriackim. Miała ona miejsce w dniu 12 czerwca 1809 r. i rozegrała się pomiędzy Wrzawami a Gorzycami. Pomimo znacznej przewagi liczebnej wojsk austriackich Polakom udało się powstrzymać ataki, a po dwóch dniach Poniatowski wycofał swoje wojska na prawy brzeg Sanu. Ludność okolicznych osad udzielała wsparcia walczącym Polakom, przez co w okresie późniejszym była szykanowana. Mieszkańców tego terenu nawiedzały kolejne powodzie, m.in. latem 1867, 1884 r. oraz zimą 1888 r.

W latach 20. XIX w. kościół parafialny został po raz kolejny zalany, co doprowadziło go niemalże do ruiny. Dobroczyńcy wraz z parafianami postanowili wówczas podnieść teren placu kościelnego, co uchroniłoby kolejną świątynię przed dalszymi podtopieniami. Po zakończeniu tych prac, w latach 1826-1827 wybudowano nowy kościół. Był to obiekt jednonawowy, wykonany z drzewa modrzewiowego i pokryty gontem. Swoim wyglądem przypominał istniejącą do dnia dzisiejszego drewnianą świątynię w Radomyślu nad Sanem.

Ostatnie 100 lat

W 1923 r. proboszczem we Wrzawach został ks. Alojzy Sierżęga. Duchowny w posłudze duszpasterskiej wspierany był przez wikariuszy, m.in. późniejszego męczennika II wojny światowej ks. Karola Potocznego, straconego w więzieniu w Jarosławiu.

Trudnym okresem dla wiernych parafii, podobnie jak dla całego polskiego społeczeństwa, był czas II wojny światowej. Bolesne wydarzenie dla Wrzaw miało miejsce w sierpniu 1944 r., kiedy to z tego terenu wycofywały się wojska niemieckie. Obawiając się, że stojący na niewielkim wzniesieniu kościół może być wykorzystany przez wojska armii czerwonej do celów obserwacyjnych, postanowili go podpalić. O swoich zamiarach powiadomili ks. Sierżęgę, który zdążył wynieść ze świątyni Najświętszy Sakrament, XVII-wieczne stacje Drogi Krzyżowej (dziś eksponowane na plebanii) oraz część feretronów i ornatów.

Po wkroczeniu wojsk bolszewickich na teren parafii latem 1944 r. miejscowa ludność została wysiedlona. Obszar ten bowiem stał się strefą przyfrontową. Do swoich domostw powrócili dopiero po tzw. ofensywie styczniowej 1945 r. Początkowo Msze św. sprawowano na plebanii. Później przystosowano do tego celu pomieszczenie w miejscowym domu ludowym. Ks. Sierżęga na bieżąco starał się wyposażać i upiększać tymczasową kaplicę. Jednocześnie planowano budowę nowego kościoła, ale trudności związane z czasami stalinowskimi nie pozwoliły na podjęcie tej inicjatywy. Okazją ku temu stał się okres po tzw. odwilży październikowej 1956 r. Wtedy to podjęto rezolucję o odbudowanie świątyni. Projekt kościoła opracował inż. Andrzej Galar z Rzeszowa. Miała to być budowla prosta, ale o stylowej architekturze modernistycznej, posiadająca stromy dach ze strzelistą sygnaturką, wraz ze swoistymi „przyporami” ścian, co miało być nawiązaniem do gotyku. Prace ruszyły jesienią 1958 r. Nad całością przedsięwzięcia czuwał ks. Sierżęga. Środki pieniężne na budowę kościoła oprócz duchownych zbierała również młodzież, która założyła kółko teatralne i występowała w okolicznych miejscowościach. Uroczyste poświęcenie kościoła odbyło się 26 sierpnia 1961 r. Wydarzenia tego nie doczekał się ks. Alojzy Sierżęga, który zmarł 8 kwietnia tegoż roku.

Dzieło wyposażenia nowej świątyni oraz zagospodarowania otoczenia podjęli kolejni proboszczowie we Wrzawach: ks. Stanisław Szczepański (1961-1968) oraz ks. Michał Ziółkowski (1968-1984). W 1984 r. proboszczem parafii został ks. Józef Markowicz, który pełni tę funkcję do dnia dzisiejszego. Od tego czasu podjął on wraz z wiernymi, przy wydatnym zaangażowaniu rady parafialnej, kolejne inwestycje. Do najważniejszych prac zaliczyć należy: budowę kaplicy cmentarnej oraz remont generalny XIX-wiecznej plebanii. Obok tych inwestycji kontynuowane były prace nad właściwym utrzymaniem świątyni, m.in. wymiana pokrycia dachowego, elewacji, centralnego ogrzewania oraz zakup nowych organów. Ważną inicjatywą było również odwodnienie budynku kościoła, ukształtowanie skarpy południowej oraz wybudowanie budynku gospodarczego.

(oprac. ks. Grzegorz Słodkowski – Diecezja Sandomierska)